Szósta niedziela Wielkiego Postu nazywana jest Niedzielą Palmową, inaczej Niedzielą Męki Pańskiej. Rozpoczyna ona najważniejszy i najbardziej uroczysty okres w roku liturgicznym – Wielki Tydzień.
Liturgia Kościoła wspomina tego dnia uroczysty wjazd Pana Jezusa do Jerozolimy, o którym mówią wszyscy czterej Ewangeliści. Uroczyste Msze św. rozpoczynają się od obrzędu poświęcenia palm. Zwyczaj święcenia palm pojawił się ok. VII w. na terenach dzisiejszej Francji. Z kolei procesja wzięła swój początek z Ziemi Świętej. To właśnie Kościół w Jerozolimie starał się bardzo dokładnie powtarzać wydarzenia z życia Pana Jezusa. W IV w. istniała już procesja z Betanii do Jerozolimy, co poświadcza Egeria (chrześcijańska pątniczka pochodzenia galijskiego lub hiszpańskiego). Według jej wspomnień w Niedzielę Palmową patriarcha otoczony tłumem ludzi wsiadał na osiołka i wjeżdżał na nim do Świętego Miasta, zaś zgromadzeni wierni, witając go z radością, ścielili przed nim swoje płaszcze i palmy. Następnie wszyscy udawali się do bazyliki Zmartwychwstania, gdzie sprawowano uroczystą liturgię. Procesja ta rozpowszechniła się w całym Kościele.
Polskie zwyczaje
Dzisiaj odnowiona liturgia zaleca, aby wierni w Niedzielę Męki Pańskiej zgromadzili się przed kościołem, gdzie powinno odbyć się poświęcenie palm, odczytanie perykopy ewangelicznej o wjeździe Pana Jezusa do Jerozolimy i uroczysta procesja do kościoła. Podczas każdej Mszy św., zgodnie z wielowiekową tradycją, czyta się opis Męki Pańskiej (według relacji Mateusza, Marka lub Łukasza – Ewangelię św. Jana odczytuje się w Wielki Piątek). Obecnie kapłan w Niedzielę Palmową nie przywdziewa szat pokutnych, fioletowych, jak to było w zwyczaju dawniej, ale czerwone. Chrystus wkracza do świętego miasta jako Król i Pan. W Polsce istniał kiedyś zwyczaj, iż kapłan idący na czele procesji wychodził przed kościół i trzykrotnie pukał do zamkniętych drzwi kościoła, wtedy drzwi się otwierały i kapłan z wiernymi wchodził do wnętrza kościoła, aby odprawić uroczystą liturgię. Miało to symbolizować, iż Męka Zbawiciela na krzyżu otwarła nam bramy nieba. Inne źródła przekazują, że celebrans uderzał poświęconą palmą leżący na ziemi w kościele krzyż, po czym unosił go do góry i śpiewał: „Witaj, krzyżu, nadziejo nasza!”. W polskiej tradycji ludowej Niedzielę Palmową nazywano również Kwietną bądź Wierzbną. W tym dniu święcono palmy, które w tradycji chrześcijańskiej symbolizują odradzające się życie. Wykonywanie palm wielkanocnych ma bogatą tradycję. Tradycyjne palmy wielkanocne przygotowuje się z gałązek wierzby, która w symbolice Kościoła jest znakiem zmartwychwstania i nieśmiertelności duszy. Obok wierzby używano także gałązek malin i porzeczek. Ścinano je w Środę Popielcową i przechowywano w naczyniu z wodą, aby puściły pąki na Niedzielę Palmową. W trzpień palmy wplatano również bukszpan, barwinek, borówkę i cis. Z palmami wielkanocnymi wiąże się wiele ludowych zwyczajów i wierzeń: poświęcona palma chroni ludzi, zwierzęta, domy. Od dawna istniał także zwyczaj połykania bazi, które to zapobiegają bólom gardła i głowy. Wierzono, że sproszkowane kotki dodawane do naparów z ziół mają moc uzdrawiającą, bazie z poświęconej palmy zmieszane z ziarnem siewnym podłożone pod pierwszą zaoraną skibę zapewnią urodzaj, krzyżyki z palmowych gałązek zatknięte w ziemię bronią pola przed gradobiciem i burzami, poświęcone palmy wystawiane podczas burzy w oknie chronią dom przed piorunem. Poświęconą palmą należy pokropić rodzinę, co zabezpieczy ją przed chorobami i głodem. Poświęconą palmę zatykano za świętymi obrazami, gdzie pozostawała do następnego roku. Palmy wielkanocnej nie można było wyrzucić. Najczęściej była ona palona, popiół zaś z tych palm wykorzystywano w następnym roku w obrzędzie Środy Popielcowej. Dzisiaj, choć wiele dawnych obyczajów odeszło już w zapomnienie – tworzą się nowe.
W wielu parafiach można nadal podziwiać kilkumetrowe palmy i są organizowane konkursy na najpiękniejszą palmę. Również i w naszej parafii, odbył się tradycyjny Rodzinny Konkurs na Palmę Wielkanocną.
Protokół z prac komisji konkursowej
Komisja konkursowa w składzie:
-
- pani Ewa Kuta – nauczyciel SP w Zaczarniu
- pani Jolanta Kolak-Boruch – nauczyciel SP w Zaczarniu
- pan Marek Kwapniewski – przewodniczący Rady Rodziców
- Andrzej Truty – misjonarz ze Zgromadzenia Misjonarzy Werbistów
- Łukasz Baran – redemptorysta, prowadzący rekolekcje w Parafii Zaczarnie
oceniała zgłoszone palmy według regulaminu. Każdy z jurorów przyznawał punkty skali od 1 do 6 w 3 kategoriach: ogólny wyraz artystyczny, technika i estetyka wykonania elementów palmy, dobór i bogactwo materiałów zgodnych z regulaminem.
Wyniki:
I miejsce:
Aleksandra i Kamila Łakoma
II miejsce:
Adam Szatko
Łucja i Tomasz Cygan
Wyróżnienia otrzymali:
Jakub i Kamil Warchałowski
Aleksandra, Gabriela i Marek Małochleb
Miłosz i Martyna Marszałek
Gabriel Sysło
Kornelia Kuta
Jury przyznało także wyróżnienie specjalne za kreatywne podejście do tradycji wykonywania palm wielkanocnych, które otrzymała Rodzina Kozików.
Wszyscy uczestnicy otrzymali nagrody ufundowane przez sponsorów oraz pamiątkowe dyplomy.
Natomiast w Konkursie palm wielkanocnych organizowanym przez Gminne Centrum Kultury i Czytelnictwa w Lisiej Górze ta sama komisja uwzględniając wysokość palm, zgodność formy z tradycją regionu i sposób wykonania, wykorzystane materiały i techniki zdobnicze, precyzję i staranność wykonania i walory artystyczne oraz ogólne wrażenie artystyczne przyznała:
I miejsce ex:
Młodzieżowa Drużyna Pożarnicza w Zaczarniu
Koło Gospodyń Wiejskich w Zaczarniu
III miejsce:
Aleksandra i Kamila Łakoma
Te palmy otrzymały nagrody finansowe ufundowane przez Gminne Centrum Kultury i Czytelnictwa.
Wszystkim nagrodzonym jeszcze raz serdecznie gratulujemy!!!
